Nootropics of Noötropica zijn natuurlijke of synthetische stoffen die invloed kunnen hebben op mentale en psychologische functies. Dit kan zijn door het beïnvloeden van neurotransmissie (signaaloverdracht tussen neuronen), bio-energetica (het gebruik van energie door de hersenen) of het beschermen van neuronen tegen beschadiging en disfunctie. Dergelijke nootropics kunnen cognitieve functies zoals geheugen, alertheid, aandacht en verschillende vermogens die intelligentie bepalen, beïnvloeden. Maar ook stress-, energie- en gemoedsregulatie worden geassocieerd met nootropics.
Over het algemeen vallen noötropica onder drie categorieën: geneesmiddelen op recept, voedingssupplementen/ kruidenpreparaten en synthetische verbindingen.
Geneesmiddelen op recept mogen alleen worden voorgeschreven door een medisch specialist en alleen door geregistreerde apothekers worden verkocht.
Voedingssupplementen/ kruidenpreparaten zijn vrij verkrijgbaar, maar moeten wel voldoen aan wettelijke eisen die in Nederland worden gecontroleerd door de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit). Wet- en regelgeving en handhaving hiervan garandeert de voedselveiligheid, maar ook de manier van informatievoorziening: wat moet er op een etiket van het product staan of welke gezondheidsclaims mogen er gemaakt worden op een gebruikte stof.
De laatste categorie, synthetische verbindingen, bevat stoffen waarbij onduidelijkheid kan bestaan over de exacte juridische status.
Nootropics die onder de categorie synthetische verbindingen vallen, zijn vaak stoffen die zijn ontwikkeld in de poging een geneesmiddel voor falende cognitieve functies te creëren. De werking is onvoldoende bewezen en de stof is niet-opgenomen als geneesmiddel onder de Geneesmiddelenwet (in sommige landen kan de stof wel geregistreerd zijn als medicatie en valt de stof dus onder de categorie ‘geneesmiddelen op recept’).
Voor de meeste nootropische synthetische stoffen is er bij de Europese Commissie geen vergunning aangevraagd of verleend om de stof in de handel te brengen als voedingsmiddel of voedselingrediënt. Dit is de reden dat deze stoffen niet als een levensmiddel, voedingssupplement of grondstof voor voedingssupplement kunnen worden gecategoriseerd. Deze stoffen mogen, zo als vastgelegd in de Europese verordening nr. 2015/2283, niet als levensmiddel of als voedingssupplement of als ingrediënt voor een levensmiddel aanwezig zijn.
Deze stoffen worden daarom aangeboden als niet-bedoeld voor menselijke (en dierlijke) consumptie. Nootropic-aanbieders vermelden vaak bij deze synthetische verbindingen een claim/waarschuwing in de vorm van: “Alleen bestemd voor onderzoeksdoeleinden en niet-bedoeld voor menselijke (en dierlijke) consumptie.”
Next Valley ziet in de praktijk voor- en nadelen bij het categoriseren van bepaalde nootropics die niet vallen onder geneesmiddelen op recept en voedingssupplementen/ kruidenpreparaten, maar alleen bestemd zijn voor onderzoeksdoeleinden en niet-bedoeld voor menselijke (en dierlijke) consumptie.
Een groot voordeel is de duidelijke waarschuwing die uitgaat van de boodschap dat een stof niet-bedoeld is voor menselijke consumptie.
In hun begindagen waren de nootropische synthetische stoffen vrijwel alleen bekend bij een groep ‘Bio-hackers’. Deze groep gebruikers deelde in forums hun ervaringen met stoffen uit de 3 categorieën. Naast de ervaringen werd/ wordt in deze forums ook besproken hoe de effectiviteit van een stof onderzocht/ vastgelegd moet worden. De risico’s van gebruik van niet-alledaagse stoffen is een bekend gegeven en een bewuste keuze. Er wordt geprobeerd de risicofactor te beperken door logs en informatiedeling, maar toch is die altijd aanwezig.
De bekendheid van noötropica is enorm toegenomen. Aanbieders van alledaagse voedingssupplementen spelen ook in op de term ‘Nootropics’. Zo kunnen ze hun producten linken aan cognitieve functies zonder een echte gezondheidsclaim te maken (omdat dit wettelijk niet is toegestaan). Daarnaast lijkt de behoefte aan cognitieve ondersteuning enorm te zijn toegenomen onder invloed van de Covid-19-pandemie. Wij zien meer en meer interesse in de noötropica stoffen van ‘alledaagse’ gebruikers. Hun besluit om een stof te proberen is mogelijk gebaseerd op de hoop van een verbetering van een mentale en/of psychologische situatie. Een goede keuze en analyse van de stof waarvan men denkt ondersteuning te krijgen, wordt vaak overschaduwt door een te makkelijke keuze gebaseerd op hoop.
Bij Next Valley vinden we dat de extra duidelijke boodschap, die uitgaat van de waarschuwing over in welke categorieën een nootropische synthetische stof valt, voor deze groep potentiële kopers een goed signaal geeft dat men niet lichtzinnig over de aankoop moet gaan. Goed geïnformeerd zijn over de werking van noötropica en het juist interpreteren van het eigen lichaam is van groot belang.
Maar het niet vallen onder geneesmiddelen op recept en voedingssupplementen/ kruidenpreparaten van bepaalde nootropics heeft volgens Next Valley ook nadelen.
Het eerste nadeel dat niet zo zeer te maken heeft met het beschermen van potentiële kopers en daarom ook niet zo belangrijk is, willen we toch noemen. Stoffen met de waarschuwing “alleen bestemd voor onderzoeksdoeleinden en niet-bedoeld voor menselijke (en dierlijke) consumptie”, worden ook wel ‘research chemicals’ genoemd. Deze term is voor kopers en aanbieders van Nootropics een ongewenste associëring met het aanbieden en gebruik van zgn. designer drugs. Designer drugs zijn stoffen die zijn afgeleid van een verboden recreatieve drugs, maar door wijzigingen in de chemische samenstelling (nog) niet onder de opium wet vallen.
Een tweede nadeel is dat aangezien de stoffen niet als voedsel aangemerkt kunnen worden, de controle van NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) op voedselveiligheid ook vervalt. Controle op vervuiling van schadelijke stoffen door een laboratorium is niet noodzakelijk. Verwerking van de stoffen hoeft niet te gebeuren onder omstandigheden en procedures die de voedselveiligheid garanderen. In theorie is deze controle niet noodzakelijk omdat de stoffen niet als voedsel worden geconsumeerd. In de praktijk betekent het ontbreken van de controles een extra risico voor onderzoekende kopers en een mogelijkheid voor kwaadwillende aanbieders om stoffen aan te bieden die bijv. vervuild zijn met zware metalen die indiscutabel schadelijk zijn bij consumptie.
Bij Next Valley worden alle stoffen (dus ook de niet-voedingssupplementen) verwerkt volgens hetzelfde voedselveiligheidsplan en op dezelfde manier gecontroleerd door middel van een Certificaat van Analyse. Bij analyses die zijn opgesteld door leveranciers buiten de Europese Unie laat Next Valley per ontvangen batch een certificaat van analyse opstellen door een onafhankelijk Europees erkend laboratorium
Een derde nadeel is de informatievoorziening voor potentiële kopers. Doordat de noötropische, synthetische stof niet voor menselijke consumptie is bedoeld, is het vermelden van informatie die overduidelijk gaan over het wel consumeren van de stof discutabel. Waar bij voedingssupplementen bepaalde informatie gewenst of zelf verplicht is, wordt er bij deze stoffen geen melding gedaan omdat het dan mogelijk geïnterpreteerd kan worden dat de stof wel voor menselijke consumptie is bedoeld. Hierdoor tonen aanbieders van nootropics bij deze stoffen alleen de chemische informatie en geen informatie over bijv. dosis en/of bijwerkingen. Hoogstens verwijzingen naar andere informatiebronnen worden gegeven.
Bij de start van Next Valley hebben wij als doel gesteld om een betrouwbare aanbieder van kwalitatieve nootropics te zijn. Door onze ervaring van aflopen jaren en contact met verschillende types klanten gaan we de informatievoorziening aanpassen. Wij willen ook een eerlijke en begrijpelijke informatievoorziening naar ‘alledaagse’ gebruikers van voedingssupplementen door duidelijk te vermelden in welke categorie een bepaalde nootropica behoord. Maar we beogen ook een manier te vinden waardoor we voor alle categorieën toch de koper kunnen informeren over het gebruik van de stoffen.